ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

υπάρχει σαφώς και η οικονομική διάσταση, δηλαδή τα πρακτικώς ανυπολόγιστα κέρδη από το εμπόριο των ναρκωτικών και ψυχοτροπικών ουσιών. Υπενθυμίζω, εδώ, ότι οι ναρκωτικές και ψυχοτροπικές ουσίες αποτελούν τα πλέον κερδοφόρα "προϊόντα", γιατί - εκτός της υψηλής ζήτησής τους στην αγορά και του μεγάλου ρίσκου διάθεσής τους - το κόστος παραγωγής τους είναι πολύ χαμηλό. Το εμπόριο ναρκωτικών, από τον παραγωγό στον τελικό χρήστη/καταναλωτή, αποδίδει κέρδος της τάξης του 3.000-4000% και υπολείπεται, ίσως, μόνο του εμπορίου όπλων και των οργάνων του ανθρώπινου σώματος που κι αυτό το τελευταίο αρχίζει να αποκτάει εκρηκτικές διαστάσεις χωρίς όμως να έχουν γίνει ακόμη εμπεριστατωμένες έρευνες.

Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από μια δειγματοληπτική ανάγνωση μελετών, εκθέσεων και δημοσιογραφικών ερευνών, ο συνολικός παγκόσμιος ετήσιος τζίρος του εμπορίου ναρκωτικών ανέρχεται σήμερα σε μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια (δις) δολάρια με ανοδικές τάσεις (3). Παρενθετικά σημειώνεται ότι δεν είναι καθόλου εύκολο - λόγω της φύσης αυτού του είδους των "εμπορικών συναλλαγών" - να υπολογιστούν με ακρίβεια τα διακινούμενα χρηματικά ποσά και, άρα, τα προκύπτοντα κέρδη, τα οποία αποτελούν προσεγγιστικές εκτιμήσεις, δηλαδή περισσότερο επισημαίνουν τάξεις μεγεθών και όχι απόλυτα μεγέθη. Έτσι:

- Σε τιμές του 1972 το εμπόριο ηρωίνης μόνο στις ΗΠΑ απέδιδε κέρδη ετησίως τουλάχιστον 9,8 δισ. δολάρια. (4).

- Σύμφωνα με στοιχεία του 1985, αν οι μεγάλοι λαθρέμποροι κοκαΐνης στις ΗΠΑ ίδρυαν μια εταιρεία, αυτή θα κατελάμβανε την τρίτη θέση ανάμεσα στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Θα ακολουθούσε την εταιρεία πετρελαιοειδών ΕΧΧΟΝ και την αυτοκινητοβιομηχανία GENERAL MOTORS και θα ήταν στον κατάλογο οπωσδήποτε πριν από τη MOBIL OIL και τη FORD (5), με τζίρο κοντά στα 100 δισ. δολάρια.

- Ο παγκόσμιος ετήσιος τζίρος της αγοράς ναρκωτικών ξεπέρασε τα 200 δισ. δολάρια το 1983, τα 300 δισ. το 1986 και τα 650 δισ. το 1989. Το τελευταίο αυτό ποσό είναι 120 φορές μεγαλύτερο από τον ετήσιο τζίρο της παγκόσμιας αγοράς διαμαντιών, 90 φορές μεγαλύτερο από την αξία του συνολικού χρυσού που εξάγει κάθε χρόνο η Ρωσία για την κάλυψη των δανειακών και προμηθευτικών της αναγκών, 15-20 φορές μεγαλύτερο από τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΟΚ και μεγαλύτερο από το ετήσιο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) μιας χώρας σαν την Ιταλία (6).

Σε τιμές του 1989 και σύμφωνα με μια έκθεση που υποβλήθηκε στο Αμερικανικό Κογκρέσσο, οι παγκόσμιες ετήσιες συναλλαγές που έχουν σχέση με τα ναρκωτικά ανέρχονται σε 300 δισ. δολάρια από τα οποία τα 110 δισ. στις ΗΠΑ (7).

- Η επιτροπή GAFI (Groupe d; ection financiere internationale) εκτιμά τα ποσά αυτά σε 722 δισ. δολάρια (8).

- Άλλα δημοσιεύματα, τέλος εκτιμούν ότι ο ετήσιος τζίρος του παγκόσμιου εμπορίου ναρκωτικών ανέρχεται σε 122 δισ. δολάρια (9) ή σε 300 δισ. δολάρια (10, 11) ή και σε 650 δισ. δολάρια (12).

Στα ύψη αυτά λοιπόν, κυμαίνονται τα κέρδη και γενικότερα ο τζίρος από το εμπόριο των ναρκωτικών, χωρίς να είναι εφικτός ο ακριβής προσδιορισμός τους. Κάτι τέτοιο, εξάλλου, θα ήταν αδύνατο, δεδομένου ότι αυτά τα ποσά αποτελούν μεγέθη της παγκόσμιας παραοικονομίας και, επομένως, συνιστούν ένα σημαντικό ποσοστό του λεγόμενου "μαύρου χρήματος" της Παγκόσμιας Οικονομίας.

Αναμφίβολα, ένα μικρό ποσοστό από τα χρήματα αυτά επανεπενδύονται στο κύκλωμα παραγωγής - διακίνησης ναρκωτικών. Και πρέπει να είναι, πράγματι, πολύ μικρό αυτό το ποσοστό που επανεπενδύεται, γιατί και το κόστος παραγωγής και απόκτησης της πρώτης ύλης - όπως σημειώθηκε σε προηγούμενη παράγραφο - είναι μερικές εκατοντάδες ή και χιλιάδες φορές χαμηλότερο από την τιμή πώλησης της ναρκωτικής ουσίας στην αγορά, αλλά και η "προστιθέμενη αξία" - σε όλη τη διαδρομή από τον παραγωγό μέχρι τον τελικό χρήστη - μηδαμινή. Θα ήταν ίσως ανατριχιαστικό να σκεφτεί κανείς τις τεράστιες - υπερπολλαπλάσιες σε σχέση με τις σημερινές - ποσότητες ναρκωτικών που θα διοχετεύονταν στην αγορά, αν όλα αυτά τα κέρδη των δισεκατομμυρίων δολαρίων επανεπενδύονταν αποκλειστικά ή έστω κατά κύριο λόγο στην παραπέρα παραγωγή και διακίνησή τους.

Μια ακόμη γεύση του ύψους των κερδών αυτών μας δίνει η παρατήρηση του νομπελίστα αμερικανού οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν: "Η πολυεθνική των ναρκωτικών είναι η μεγαλύτερη πολυεθνική επιχείρηση σε όλο τον κόσμο με κέρδη που, κατά τόπους, ξεπερνούν προϋπολογισμούς κρατών όπως εκείνους της Ιταλίας και της Ισπανίας" (13).

Μια άλλη μεγάλης σημασίας πτυχή της οικονομικής διάστασης του εμπορίου ναρκωτικών είναι το λεγόμενο "πλύσιμο" (ή "ξέπλυμα") των κερδών ("money laundering").Δηλαδή αυτό το μαύρο (βρώμικο, παράνομο) χρήμα, που είναι το προϊόν του εμπορίου των ναρκωτικών ουσιών, πρέπει να υποστεί μια - κατά το μάλλον ή ήττον - πολύπλοκη διαδικασία εξαφάνισης των "βρώμικων αποτυπωμάτων" και της "αποπνικτικής οσμής" που χαρακτηρίζουν την προέλευσή του. Για το λόγο αυτό "(ξε)πλένεται" γρήγορα και αποτελεσματικά με διάφορους τρόπους, ώστε να εμφανίζεται στο οικονομικό και τραπεζικό κύκλωμα ως προϊόν νόμιμων εμπορικών ή άλλων συναλλαγών.

Σύμφωνα με τον εισηγητή του σχεδίου έκθεσης - προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - της επιτροπής έρευνας για την εξάπλωση του οργανωμένου εγκλήματος που σχετίζεται με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών στα κράτη-μέλη της ΕΕ, Patrick Cooney Laundering) είναι η ανακύκλωση των ναρκοχρημάτων διαμέσου νόμιμων οικονομικών και εμπορικών διαύλων (ή καναλιών) και αποτελεί μια αναγκαία συνέπεια του προβλήματος των ναρκωτικών (20). Στην ίδια έκθεση αναφέρεται, μάλιστα, ότι στο κτίριο της γνωστής βρετανικής αστυνομίας, της Scotland Yard, μια αφίσα αναφράφει τα εξής: "Ξέπλυμα χρημάτων: Μια παράπλευρη (ή συμπληρωματική) βιομηχανία ("φάμπρικα") που λειτουργεί για να υποστηρίζει τη διακίνηση ναρκωτικών. Η μια βιομηχανία ("φάμπρικα") δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη" (14).

Και το ζήτημα που ανακύπτει αμέσως μετά την τελευταία διαπίστωση του "ξεπλύματος" των ναρκοχρημάτων είναι, πώς συντελείται κάτι τέτοιο (15). Μια προσεκτική ανάγνωση - ενδεικτικά - διαφόρων μελετών, εκθέσεων και δημοσιογραφικών ερευνών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πολλές τράπεζες σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν αναλάβει συστηματικά το ρόλο των "πλυντηρίων" ναρκοδολαρίων. Σε αυτό το τελευταίο στοιχείο γίνεται άλλοτε γενικότερη και άλλοτε ειδικότερη αναφορά. Για παράδειγμα, στη Διακήρυξη του Διεθνούς Συνεδρίου για τα Ναρκωτικά του ΟΗΕ τον Ιούνιο του 1987 (16) και στη Διεθνή Σύμβαση της Βιέννης το Δεκέμβρη του 1988 (17) γίνεται γενική και έμμεση μνεία του ρόλου αυτού των τραπεζών.

Πολύ πιο συγκεκριμένη μνεία όμως, κάνει ο Patrick Cooney στην εισηγητική του έκθεση σχετικά με τις μεγάλες ελβετικές τράπεζες που βρέθηκαν αναμεμειγμένες στη νομιμοποίηση ναρκοχρημάτων, όπως απέδειξε η έρευνα του Ελβετικού Κοινοβουλίου (18). Ο κ. Cooney βέβαια, δεν μας αποκαλύπτει με την έκθεσή του της 4ης Σεπτεμβρίου κάτι καινούργιο. Η δημοσιογραφική γραφίδα, την οποία δυστυχώς πολλοί περιφρονούν και - προς ζημίαν τους - συχνά αγνοούν, έχει φέρει στο φως αυτά τα στοιχεία τουλάχιστον μέχρι και τρία χρόνια νωρίτερα στο ελληνικό κοινό (19 - 30).

Σήμερα, πλέον, ένας μεγάλος αριθμός τραπεζών σε όλο τον κόσμο (ΗΠΑ, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Λιχνενστάιν, Μονακό, Βατικανό, Γιβραλτάρ, Χογκ-Κογκ, Ταϊβάν και αλλού) εμπλέκεται ενεργά και συστηματικά στο "ξέπλυμα" των κερδών από το εμπόριο ναρκωτικών (31-32).

Οι τράπεζες - "πλυντήριο" αποτελούν βέβαια, τον ένα πόλο του εμπορίου ναρκωτικών. Μέχρι στιγμής, από την άλλη πλευρά, δεν έχει διαψεύσει κανένας τη "θεωρία των Τριών Αμαρτωλών Συνεταίρων" - τη θεωρία, δηλαδή, που διατείνεται ότι, και οι τρεις πόλοι του εμπορίου ναρκωτικών, ο κρατικός μηχανισμός, οι τράπεζες - "πλυντήρια" και το οργανωμένο έγκλημα, βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία μεταξύ τους (31) - με συγκροτημένη επιχειρηματολογία και χειροπιαστά παραδείγματα. Δεν θα πρέπει να λησμονείται, εξάλλου, και η πολιτική διάσταση του φαινομένου της τοξικοεξάρτησης, στο βαθμό που το κράτος - ως έννοια πολιτική - εμπλέκεται συνειδητά στην εμπορία ναρκωτικών. Τον τελευταίο μάλιστα καιρό στην Ελλάδα παρατηρούμε ότι μερικοί κρατικοί λειτουργοί του χώρου της Δικαιοσύνης έχουν συντελέσει στο να αποφυλακίζονται πρόωρα έμποροι ναρκωτικών (32α, 33β, 34γ).

Εκτός από τις τράπεζες - "πλυντήρια" υπάρχουν και πολλοί άλλοι τρόποι "ξεπλύματος" ναρκοχρημάτων. Μερικοί από τους τρόπους αυτούς είναι οι εξής:

- Γραφεία ανταλλαγής συναλλάγματος (35) - Αγορές έργων τέχνης, ακινήτων κλπ. (36)

- Μεταφορά χρημάτων σε συνεργαζόμενες νόμιμες επιχειρήσεις (37)

- Μέσω των καζίνο, με την παροχή ψεύτικων βεβαιώσεων για ανύπαρκτα κέρδη (39)

Η μεγαλύτερη επιχείρηση "ξεπλύματος" ναρκοδολαρίων υπό την ονομασία LA MINA, που αποκαλύφθηκε το 1989 είχε κατορθώσει να "ξεπλύνει" πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια μέσα σε τρία χρόνια, σύμφωνα με δημοσίευμα του αμερικανικού περιοδικού U.S. NEWS AND WORLD REPORT.

1) "Το Σχέδιο Πρόληψης", ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ (έκδοση ΠΑΣΕΝ) τ. 3, Απρίλιος 1986, σελ. 1.

2) Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών (επιμέλεια Π. Μπενάς), Ναρκωτικά: Κοινωνικά αίτια - Πρόληψη - Θεραπεία, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, Αθήνα 1990, σελ. 34

3) Επαναλαμβάνω, εδώ, ότι σύμφωνα με συγκεκριμένα στοιχεία υπολείπεται ουσιαστικά μόνο του εμπορίου όπλων. Και δεν είναι, ίσως, τυχαίο ότι το υπ΄ αριθμόν ένα πρόβλημα σήμερα είναι αυτό της Ειρήνης και του Αφοπλισμού. Αμέσως μετά ακολουθεί το πρόβλημα της χρήσης και κατάχρησης Ναρκωτικών ουσιών - αν, βέβαια, μπορεί κανείς ποτέ να ιεραρχήσει αυτά τα προβλήματα. Σαφώς δεν μπορεί να αγνοηθεί σήμερα το Οικολογικό Πρόβλημα, όπως και αυτό της Πείνας στον Τρίτο Κόσμο.

4) LAMOUR C. και LAMBE RTI M.R.. Οπιο: Οι Μεγάλες Διαδρομές Μετ. Χ. Χρηστίδης, ΓΝΩΣΗ, Αθήνα 1986 (πρώτη έκδοση στα Γαλλικά, 1972), σελ. 105.

5) Τσαρούχας Κ., Η Διεθνής των Ναρκωτικών: Διακίνηση - Μαύρο Χρήμα - Ο Ρόλος της Αστυνομίας, ΔΩΔΩΝΗ, Αθήνα - 1990, σελ. 31.

6) Γρίβας Κ., Ναρκωτικά και Εξουσία, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1990, σελ. 31.

7) Μάτσα Κατερίνα, "Ναρκωτικά: Η Διεθνής Αποτυχία της Κατασταλτικής Πολιτικής", ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ, 7-7-1990, σελ. 8.

9) Παπαϊωάννου Κ. και Ηλιάδης - Ηλιούδης Ν., "Πλυντήρια "βρώμικου Χρήματος", ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 13/5/1990, σελ. 28-29 (από την έρευνα της επιτροπής GAFI).

10) "Το Λαθρεμπόριο Ναρκωτικών έχει τώρα και Πολιτικά Πλοκάμια!", ΜΕΘΑΥΡΙΟ, τ. 9, Μάρτης - Μάης 1988, σελ. 54-60

11) "Ναρκωτικά": Το Κύκλωμα Παραγωγής και Εμπορίου", ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ, τ. 142, Φεβρουάριος 1989, σελ. 58-68.

12) Βουρβούλη Γ., "Η Ηρωίνη: Ο Εθνικός Εφιάλτης", ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ: 16-3-1990, σελ. 14.

13) Παπαδοπούλου Ν., "Πληθαίνουν στην Ελλάδα οι Έμποροι του θανάτου", ΕΡΕΥΝΑ, τ.2(232), 15-12-1990, σελ. 15-18.

16) Ίσως χρειάζεται να θυμίσω, εδώ, ότι το "ξέπλυμα" παράνομου χρήματος δεν είναι κάτι καινούργιο ή κάτι που συμβαίνει μόνο με τα έσοδα από το εμπόριο ναρκωτικών. Γινόταν και συνεχίζει να γίνεται με χίλιες - δύο άλλες παράνομες, υπόγειες και σκοτεινές δραστηριότητες. Η διαφορά στην περίπτωση του ναρκοεμπορίου συνίσταται στο ότι τα (χρηματικά) μεγέθη είναι αστρονομικά, με αποτέλεσμα οι μακροοικονομικές επιδράσεις στις επιμέρους εθνικές οικονομίες αλλά και στην παγκόσμια οικονομία να είναι πιθανότατα σημαντικές. Αλλά αυτό είναι κάτι που χρήζει περαιτέρω έρευνας.

17) DECLARATION OF THE INTER - NATIONAL CONFERENCE ON DRUGS ABUSE AND ILLICIT TRAFFICKING..., ο.π. σελ. 53 και 62.

18) UNITED NATIONS CONVENTIO AGAINST ILLICIT TRAFFIC IN NARCOTIC DRUGS..., ο.π., σελ. 13.

19) "Το Βρώμικο Χρήμα: Στον Σκοτεινό Κόσμο της Τραπεζικής Απάτης", ΤΑ ΝΕΑ, 7-11 Νοεμβρίου 1988.

20) "Στα Άδυτα των Τραπεζών της Ελβετίας", ΤΟ ΒΗΜΑ, 1-1-1989, σελ. 23.

21) "Το Μαύρο Χρήμα της Παγκόσμιας Οικονομίας", ΤΑ ΝΕΑ, 7-18 Αυγούστου 1989.

22) "Ελβετικές Τράπεζες: Ωραίο μου Πλυντήριο!", ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 13 Αυγούστου 1989.

23) Γιαννίκος Κ., "Ελβετία: Τα Ναρκοδολάρια φέρνουν Πλούτο αλλά και Ταραχή"!, ΠΡΙΝ, 1-4-1990, σελ. 9.

25) Γιαννίκος Κ., "Εμπόριο Ναρκωτικών: Οι Τρεις Αμαρτωλοί Συνεταίροι", ΠΡΙΝ, 3-6-1990, σελ. 11.

26) Σιώτος Γ. "Μια Ερευνά στις Πηγές και στα... Λουτρά που "λευκαίνουν" τα Κέρδη της Παρανομίας και της Παραοικονομίας", ΤΑ ΝΕΑ, 28-31/12/1991

27) Ρούσης Ν. "Το Ελληνικό Πιστωτικό Σύστημα: Μια Όαση για τα Ναρκοδολάρια", ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ, τ.84, Φεβρουάριος 1990, σελ. 20-21.

28) RANGE P.R. και WILKIN G. "The Drug-Money Hunt", U.S.NEWS AND WORLD REPORT, VOL. 107, Νο 8, 21-8-1989, p.p22-23.

31) Γιαννίκος Κ. "Εμπόριο Ναρκωτικών...", ό.π., σελ. 11.

32) Στις παραπομπές υπ. αριθ. 19 έως και 30 που καταγράφηκαν παραπάνω, αναφέρονται και άλλες τράπεζες - "πλυντήρια" ναρκοδολαρίων. Αλλά και αυτά τα στοιχεία είναι απλώς ενδεικτικά και συνιστούν ένα μικρό μόνο δείγμα του πλήθους των περιπτώσεων.

33) Βήχος Παναγιώτης. "Το κύκλωμα της Αμαρτίας", ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ, φ.49, 7-3-1992, σελ. 3.

34) Μάνδρου Ι. "Δικαστικές Αποφάσεις της Ντροπής", ΤΟ ΒΗΜΑ, 8-3-1992, σελ. 3.

35) Νικολακόπουλος Δ. "Οι Δρόμοι του Λευκού Θανάτου", ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, τ. 19 (1930), 9-5-1991, σελ. 49-55.